نبود آمار رسمی و شفاف از تولید نفت ایران، بار دیگر شکاف عمیق میان برآوردهای نهادهای بینالمللی را آشکار کرده است. اختلاف معنادار میان آمارهای اوپک و آژانس بینالمللی انرژی درباره تولید نفت ایران در ماههای اکتبر و نوامبر، نهتنها تحلیل وضعیت واقعی تولید را دشوار کرده، بلکه اعتماد به آمارهای جهانی نفت را نیز با چالش جدی مواجه ساخته است.
کارت بازرگانی که زمانی قرار بود مسیر تجارت خارجی را هموار کند، امروز به یکی از چالشهای اصلی تولیدکنندگان و صادرکنندگان تبدیل شده است. گسترش کارتهای اجارهای و یکبارمصرف، فساد و ناکارآمدی این سازوکار را برجسته کرده و حالا برخی فعالان اقتصادی معتقدند تنها راهحل، حذف کامل کارت بازرگانی و جایگزینی آن با نظامی شفافتر در تجارت خارجی است.
رییس گروه اقتصادی دفتر مقام معظم رهبری با انتقاد از هدایت پساندازهای مردم به بازار طلا گفت: روزانه حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان طلا در بورس کالا انبار میشود، در حالی که اگر عایدی نفت و سرمایهگذاری در این بخش جذابتر شود، مردم سرمایههای خود را به سمت تولید و توسعه کشور هدایت میکنند.
آیا میتوان ارزش نفت خامی را که طبق قانون «ملی» است، بهعنوان یارانه پرداختی دولت به مردم محاسبه کرد؟ بحث یارانه بنزین بار دیگر به یکی از محورهای اصلی مناقشه اقتصادی و سیاسی کشور تبدیل شده است. اظهارات اخیر رئیسجمهوری درباره پرداخت «ماهانه هشت میلیون تومان یارانه به هر خودرو» نهتنها واکنشهای گستردهای در افکار عمومی برانگیخت، بلکه پرسشهای بنیادینی را درباره ماهیت یارانه، نحوه محاسبه قیمت بنزین و جایگاه «نفت ملی» در این محاسبات مطرح کرد. آیا اساساً میتوان نفت خامی را که طبق قانون ملی است، بهعنوان هزینهای از مردم دریافت و آن را یارانه تلقی کرد؟
عضویت ایران در بریکس که زمانی بهعنوان نشانهای از خروج تهران از انزوای بینالمللی تبلیغ میشد، اکنون بیش از آنکه دستاوردی اقتصادی به همراه داشته باشد، به پوششی سیاسی محدود شده است؛ پوششی که نه تحریمها را خنثی میکند و نه توازن قدرت را به نفع ایران تغییر میدهد.
در حالی که برخی مقامات از کاهش چشمگیر مصرف بنزین پس از اجرای مصوبه سهنرخی شدن سخن میگویند، فعالان صنفی و کارشناسان انرژی این ادعا را اغراقآمیز میدانند و معتقدند افزایش قیمت بنزین نهتنها مصرف و قاچاق را بهطور معنادار کاهش نمیدهد، بلکه فشار بیشتری بر معیشت خانوارها وارد میکند.
با وجود دستور صریح رئیسجمهوری برای حذف محدودیت گاز صنایع صادراتمحور در آذرماه، ابلاغیههای شرکت ملی گاز روایت دیگری را بازگو میکنند؛ روایتی که نشان میدهد ناترازی مزمن گاز، همچنان صنایع انرژیبر را بهعنوان نخستین قربانیان خود انتخاب کرده است.
افزایش قیمت بنزین بارها در ایران اتفاق افتاده، اما فقط در مقاطعی به اعتراضهای گسترده انجامیده است. چرا افزایش هشتبرابری قیمت بنزین در دولت خاتمی بدون واکنش اجتماعی گذشت، اما در سال ۱۳۹۸ به یکی از پرهزینهترین اعتراضهای تاریخ معاصر ایران انجامید؟ عباس عبدی ریشه پاسخ را نه در قیمت بنزین، بلکه در اعتماد عمومی، تورم و شکاف میان مردم و حاکمیت میداند.
قیمت جهانی نفت در هفته گذشته با وجود تجربه چند موج افزایشی کوتاهمدت، در مجموع مسیر نزولی را طی کرد؛ مسیری که بیش از هر چیز تحتتأثیر نگرانیها از مازاد عرضه جهانی، بازگشت بخشی از تولیدات متوقفشده و امید به کاهش تنشهای ژئوپلیتیکی شکل گرفت، هرچند ریسکهای سیاسی همچنان مانع ریزش شدید قیمتها شدند.
در حالی که برخی گزارشهای بینالمللی از صادرات بیش از دو میلیون بشکه نفت ایران در روز خبر میدهند، نبود آمار رسمی، تناقض در ارقام تولید و پالایش و تداوم بحران ارزی، پرسشهای جدی درباره واقعیت درآمدهای نفتی کشور ایجاد کرده است؛ پرسشهایی که به گفته یک کارشناس انرژی، پاسخ آنها میتواند بسیاری از ابهامات اقتصادی امروز را روشن کند.
با وجود تأکید دولت بر «عدم غافلگیری» و «اطلاعرسانی شفاف»، اجرای مصوبه جدید بنزین از ۲۲ آذر در حالی قطعی شده که ناهماهنگیهای متعدد، تناقضگویی مسئولان و ابهامهای جدی درباره مبنای محاسبات مصرف و قیمت تمامشده، نگرانیهای گسترده اجتماعی و اقتصادی ایجاد کرده است. طرحی که هدفش مدیریت مصرف و کاهش واردات اعلام میشود، اما پرسشهای اساسی درباره آثار تورمی، فشار معیشتی و واقعگرایی آن همچنان بیپاسخ مانده است.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تصویب ماده ۳ لایحه دوفوریتی الزامات بودجههای سنواتی، سهم شرکت ملی نفت ایران و سایر شرکتهای اکتشاف و تولید را در قالب ردیفی مستقل برای سرمایهگذاری در طرحهای مصوب این شرکتها مشخص کردند و شیوه ثبت و هزینهکرد اعتبارات تهاتری را شفافتر ساختند.
با وجود تأکید صریح رئیسجمهور بر حذف محدودیت گاز صنایع صادراتمحور در آذرماه، فعالان فولادی میگویند این دستور هنوز اجرایی نشده و بخشی از واحدهای تولیدی همچنان با کاهش قابل توجه سهمیه گاز روبهرو هستند؛ مسئلهای که مستقیماً تولید و صادرات را تحت تأثیر قرار میدهد.
عربستان سعودی که دههها نماد قدرت نفتی جهان بود، اکنون با سرعتی بیسابقه در حال تبدیلشدن به یکی از قطبهای جهانی انرژی پاک است. این کشور با ساخت بزرگترین مزارع خورشیدی جهان و سرمایهگذاریهای میلیارددلاری، مسیری را میپیماید که حتی برخی اقتصادهای پیشرفته از آن عقب نشستهاند.
در حالی که هر زمستان با اوجگیری مصرف خانگی، صنایع کشور با کمبود گاز و تعطیلیهای پرهزینه روبهرو میشوند، نوسازی ۲۰ میلیون بخاری فرسوده و جایگزینی آنها با بخاریهای پربازده میتواند تا روزانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب گاز آزاد کند و مسیری پایدار برای تامین انرژی بخش تولید فراهم سازد.
در روزهایی که صنعت نفت با کمبود منابع و فشار تحریمهای خارجی دست و پنجه نرم میکند، اینبار نه از بیرون، که از دل ساختار اداری کشور ضربه خورد؛ جایی که سازمان امور مالیاتی با توقیف و برداشت گسترده از منابع شرکت ملی نفت، بزرگترین تولیدکننده انرژی ایران را در تنگنای مالی کمسابقهای قرار داد.
غنا که روزگاری نماد ثبات سیاسی و موفقیت اقتصادی غرب در آفریقا به شمار میرفت، اکنون با سیاستهای تازه دولت جان ماهاما، بهسرعت در حال فاصله گرفتن از غرب و نزدیکی به محور روسیه و چین است. بدهیهای سنگین به شرکتهای آمریکایی، روابط فزاینده با مسکو و پکن، و فشار بر مخالفان سیاسی، نشانههایی از چرخشی است که نهتنها آینده اقتصادی غنا، بلکه جایگاه ژئوپلیتیکی آن را در قاره سیاه دستخوش تغییر کرده است.
در ادامه سیاستهای توسعه دریامحور جمهوری اسلامی ایران، تهران با هدف تقویت جایگاه خود در حملونقل و ترانزیت منطقهای، گامهای تازهای در همکاریهای بینالمللی برداشته است. توافق با روسیه برای تشکیل نخستین کنسرسیوم مشترک حملونقل دریایی و پیشرفت مذاکرات با قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان از جمله اقداماتی است که میتواند جایگاه ایران را در تجارت دریایی شمال و جنوب کشور بهطور چشمگیری ارتقا دهد.
محسن پاکنژاد، وزیر نفت، اعلام کرد برای تحقق کامل اهداف بخش انرژی در برنامه هفتم توسعه، حدود ۱۹۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری مورد نیاز است. به گفته او، در سال نخست اجرای برنامه تنها ۵.۵ میلیارد دلار، معادل ۲۲ درصد منابع پیشبینیشده، تأمین شده است؛ با این حال رشد ۶.۲ درصدی ارزش افزوده نفت و گاز در سال ۱۴۰۳ از رشد اقتصادی کل کشور فراتر بوده است.
رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: در سال نخست اجرای برنامه هفتم توسعه، عملکرد دستگاهها در حوزههایی مانند جمعآوری گازهای مشعل، تولید فرآوردههای نفتی و کاهش تلفات شبکه برق مطلوب بوده است، اما اهدافی همچون رشد اقتصادی ۹ درصدی بخش نفت، رفع ناترازی انرژی و تشکیل سازمان بهینهسازی انرژی هنوز محقق نشدهاند.
با وجود تحریمهای شدید غرب علیه بخش انرژی روسیه، کارخانه گاز مایع Arctic LNG 2 در سیبری همچنان به فعالیت خود ادامه میدهد. شرکت روسی نواتک با اتکا به سرمایهگذاری و همکاری شرکتهای چینی توانسته است روند تولید را حفظ کند و حتی رکوردهای جدیدی در مایعسازی گاز به ثبت برساند.
سازمان بینالمللی دریانوردی (IMO) دستورالعمل موقت در مورد حمل مخلوط سوختهای زیستی با محمولههای ضمیمه اول MARPOL توسط کشتیهای سوخترسان متعارف را تصویب کرده است.
بریتانیا با جلوگیری از خروج مجموعهای از نقشههای دریایی، از جمله برخی از نقشههایی که توسط کاپیتان جیمز کوک، دریانورد و کاوشگر مشهور بریتانیایی، ترسیم شده است، در حال انجام اقداماتی برای حفظ تاریخ غنی دریایی خود است. دولت بریتانیا با وضع ممنوعیت صادرات، فروش این مجموعه از نقشههای دریایی که قدمت آنها به اواخر قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی برمیگردد را موقتاً متوقف کرد. این نقشهها و مجموعهای از آثار باستانی دیگر در حال حاضر متعلق به بایگانی تاریخی شرکت ایمری لوری نوری و ویلسون با مسئولیت محدود هستند و به ارزش ۶ میلیون پوند (۸ میلیون دلار) برای فروش گذاشته شدهاند.
ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین اعلام کرد که بندر اولیا، بزرگترین بندر روسیه در منطقه دریای خزر و یکی از مراکز کلیدی حملونقل تجهیزات نظامی به جبهه جنگ اوکراین، هدف حمله قرار گرفته است.